AMED - Komeleya Rojnamegerên Jin ên Mezopotamyayê (MKG) rapora xwe ya meha Adarê ya têkildarî binpêkirinên mafan ên li dijî rojnamegerên jin bi raya giştî re parve kir. Li gorî raporê herî kêm 54 binpêkirinên mafan pêk hatine.
Komeleya Rojnamegerên Jin a Mezopotamyayê (MKG) rapora xwe ya têkildarî binpêkirinên mafan ên di meha Adarê de li hemberî rojnamegerên jin pêk tên aşkera kir. Di beşa nirxandinê ya raporê de li gorî agahiyên ku komeleyê ji çavkaniyên vekirî, saziyên çapemeniyê û qadê berhev kirine; di meha Adarê de herî kêm 54 binpêkirinên cuda pêk hatine û hejmarên rastîn ji van hejmaran gelekî zêdetir e.
Di raporê de tê gotin ku rojnameger rastî êrîşên fîzîkî tên, tên binçavkirin, tên girtin û bi awayekî sîstematîk tenê ji ber şopandina nûçeyan rastî kampanyayên lînçê yên dîjîtal tên. Di raporê de tê gotin ku ev binpêkirinên di Adara 2025'an de di çalakiyên 8'ê Adarê û girtina şaredarê Bajarê Mezin ê Stenbolê Ekrem Îmamoglû de zêde bûne û wiha hat gotin: "Di vê serdemê de li ser rojnamegerên ku nûçeyên li kolanan dişopînin êrîşên polîsan hebûn û hempîşeyên me jî hatin binçavkirin. Li gel ku hate zanîn lêdan, hedef girtin, tacîzên fizîkî kirin û amûrên wan zirar dîtin. Her wiha rojnamegerên ku bi êrîşên cinsiyetparêz ên li dijî medyaya dîjîtal tên hedefgirtin, tenê ji ber ku peywira xwe ya agahdarkirina raya giştî bi cih tînin, rastî polîtîkayek a çavtirsandinê ya sîstematîk tên."
Li gorî raporê di meha Adarê de 6 rojnameger rastî êrîşê hatine û ev encam hat parvekirin: "5 rojnameger hatin binçavkirin, yek hat girtin û 3 malên rojnamegeran bi ser malan de girtin. 10 rojnamegerên jin rastî pêkanînên xerab hatin. Nehiştin ku 6 rojnameger nûçeyan bişopînin. Ev tablo pirrengî û belavbûna gefên ku rojnamegerên jin li qadê pê re rû bi rû ne, bi awayekî zelal radixe ber çavan. Ji bilî şîdeta fîzîkî, mekanîzmayên dadgeriyê bûne amûreke din ku zextê li rojnamevanên jin bike. Der barê gelek rojnamegerên jin de bi hinceta naveroka nûçeyan û parvekirinên wan ên medyaya civakî lêpirsîn tên vekirin, doz tên vekirin û qadên wan ên çalakiyan bi pêkanînên kontrola edlî tên tengkirin. Di meha Adarê de der barê rojnamegerekî de lêpirsîn hatibû vekirin û derbarê 3 rojnamegeran de dozên nû hatibûn vekirin û doza 4 rojnamegeran berdewam kir. Piraniya van pêvajoyên dadgeriyê xwe dispêrin sûcdariyên nezelal û ji şîrovekirinê re vekirî ne.
Di raporê de hat gotin ku binpêkirinên mafan li qadên cûda pêk tên û wiha hat gotin: "Polîtîkaya sansur û astengkirinê ya cidî di ragihandina dîjîtal de jî di meriyetê de ye. Di meha Adarê de malperek hatibû girtin û xwegihandina şeş platformên dîjîtal ên medyayê hatibû astengkirin. Di van blokan de hesabê Instagramê yê Ajansa Mezopotamyayê, hesabê X (Twîtter) Bianet û hesabê şexsî yê rojnamevan Zeynep Ceren Kuray hene. Bi taybetî, hedefkirina hesabên medyayê yên dîjîtal, ku ji bo agahdariya gelemperî zûtirîn û herî belav bûye, binpêkirina rasterast ne tenê rojnamegeran, her wiha mafê agahdariya gel e. Weke MKG em dibînin ku zext, gef û binpêkirinên li hemberî rojnamegeran bûye polîtîkayeke dewletê ya sîstematîk û domdar. Pîşeyê rojnamevaniyê her roj bêhtir xetere dibe û bi taybetî jî ji bo jinan. Em careke din dibêjin em ê li hemberî van binpêkirinan bêdeng nemînin. Em bala raya giştî dikişînin ser wê yekê ku em bi hevgiriya bi 10 rojnamegerên jin re ku îro jî di girtîgehan de ne û em daxwaz dikin ku hemû hempîşeyên me demildest serbest werin berdan û rojnamegerî ne sûc e. Rojnamegerên jin bêdeng nabin, wê şopa heqîqetê bidomînin. Ev têkoşîn ne tenê ji bo azadiya çapemeniyê, di heman demê de ji bo mafê gel ê xwegihandina agahiyên rast tê meşandin.
Em bang li her kesî dikin;
* Azadiya çapemenî û îfadeyê mafekî bingehîn ê mirovan e; divê bê parastin û berfirehkirin.
* Divê zext û tehdîdên zayendî yên li ser rojnamegerên jin demildest bên lêkolînkirin û dawî li polîtîkayên bêcezahiştinê bê anîn.
* Divê pêkanînên sansura dîjîtal bên terikandin, astengiyên xwegihandinê bên rakirin."
BINPÊKIRIN
Di raporê de hat gotin ku 6 rojnameger rastî êrîşê hatine, 5 rojnameger hatine binçavkirin û rojnamegerek jî hatiye girtin, 9 rojnameger rastî pêkanînên xerab hatine, 6 rojnameger ên nûçeyan dişopînin, xwegihandina 6 medyayê hatiye astengkirin û di 4’ê Çileyê de 10 rojnamegerên jin hatine girtin.