Jin li Wargeha Penaberan a Mexmûrê ku di sala 1998’an de ji aliyê Neteweyên Yekbûyî (NY) ve hat avakirin, li dijî êrişên Tirkiyeyê û ambargoya PDK’ê li ber xwe didin û li aliyê din jî li dijî hişmendiya serdest a mêr têdikoşin. Jinên ku rizgariyê di paradîgmaya Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan a “Demokratîk, ekolojîk û azadîxwaziya jinê” de dibînin, li wargehê, di her qadên jiyanê de tekoşîneke bêhampa didin. 

 

Kampa Mexmûr a ku di sala 2007’an de bi paradîgmaya modernîteya demokratîk dest bi rêvebirinê kir, jin di hemû qadên jiyanê de cihê xwe digirin û pêşengiya civakê dikin. Jinên ku ji komunên taxan heta meclisên gel, ji rêveberiya şaredariyan, heta parastina kampê di her qadê de cih digirin, bi akademiya ku ava kirine jî perwerdehiya hişmendiya zayendî ya civakî perwerdehiyê dibînin. Jinên ku di bin sîwana Meclisa Îştar a di sala 2003’yan de hat avakirin de kom bûn xwe bi rêxistin dikin. Jin xwe li ser mijarên wekî xweparastin, polîtîkayên şerê taybet, dîroka jinê û têkoşîna azadiyê hem lêkolînan dikin û hem jî perwerdeyê didin.

 

Bi munesebata 25'ê Mijdarê Roja Têkoşîna li Dijî Tundiya li Ser Jinê ya Navneteweyî, mamoste û hevberdevka Dibistana Şehîd Koçerî ya Amadehî ya Mexmûrê Hêlîn Kara ji Ajansa Mezopotamya (MA) re axivî. 

 

'JINÊN DIXWAZIN BIBIN XWEDÎ GOTIN RASTÎ TUNDIYÊ TÊN'

 

Karayê diyar kir ku jinên ku di nava civakê de rola pêşkeşiyê dikin her tim dibin hedefa hişmendiya serdest û wiha axivî: "Tundiya li dijî jinan em nikarin wekî qederekê bibînin û bi tu awayî ew nayê qebûlkirin. Bandora tundiyê di jiyana hemû jinan de heye. Jinên ku dixwazin di civakê de bibin xwedî gotin bi vê re rû bi rû dimînin. Li vir jî fikara ku em dibêjin em ê civakê bi rê ve bibin û li gor rastiya wê ya exlaqî û çandî bidin jiyandin ku bingeha xwe ji paradîgmaya Rêber Apo digire, li ser vê em têkoşîna xwe dimeşînin. Bi vî awayî di civakê her saziya ku rol dilîzê û xwedî bandor e. Jin jî di vê astê de bi xweseriya xwe tev li dibe. Li ser vê esasê rola xwe dilîzê. Taybet weke meclisa jinan ku jin di bin baneya wê de têkoşîna xwe dimeşînin. Ji bo wê jî di netewa demokratîk de jinek çiqas xwe berpirsyar dibînê û tev libûna wê ya jiyanê wê çiqas be di vê alî de diyar dike." 

 

'HEKE PÎVANÊN NETEWA DEMOKRATÎK PÊK WERIN NIKARIN TUNDIYÊ BIKIN'

 

Kara, bal kişand ser girîngî û bandora neteweya demokratîk a li ser civakeke wekhev û wiha got: "Li wargehê di bin vê paradîgmayê de hemû xebatên ku jin dimeşînin û hemû karê ku jin dikin li ser esasê paradîgmayê dijî. Jinek wê çawa azad bibe û civakek wê çawa azad bibe wan pîvanan bi dest digrin. Ji bo wê jî jiyaneke li gorî çand û ehlaqê civakê û rastiya wê û rastiya jinan wê çawa derkevê holê, bi vê armancê xebat tên meşandin. Em jî bi vê armancê tev li kar û xebatan dibin. Weke jin jî di hemû beşên civakê de cih girtin li ser vê esasê ye. Ji ber wê jî zilamek nikarê di vê civakê de bi hesanî tundiyê li jinê bike û heqerat bike. Heke ji aliyê jinê ve rêxistineke xurt hebe û zanebûneke xurt hebe zilamek nikarê tundiyê bikar bîne. Heke tiştek wisa çêbibe cezayê wê jî li gor pîvanên rêziknameyê tê dayin. Em bi wê baweriyê de ne ku şewaza ku em rêvedibin û têkoşîna li hemberî tundiyê çiqas xurt be di nava civakê de jî tundî her ku biçe wê lawaz bibe. Heke pîvanên Netewa Demokratîk pêk werin zilamek nikarê di civakê de tundiyê pêk bînê û jinek rastî heqeretê nayê." 

 

'PÊWÎSTÎ BI TÊKOŞÎNEKE HEVBEŞ HEYE'

 

Hêlîn Karayê anî ziman ku hêza jinan a guhertina civakê û avakirina neteweya demokratik heye û got ku ji bo vê jî pêwîstî bi têkoşîneke hevbeş heye û wiha domand: "Jinek çiqas di civakê de xwedî helwesta ku xwe bi karê tev li civakê bike dikarê di civakê de jî guherînan pêk bîne. Di jiyanê de hem aliyê erenî û hem jî neyînÎ de bandor li jinê dike jiyana ku hatiyê ava kirin e. Ji ber wê jî heke mirov çavkaniya jiyanê bibînê û li gor wê jî pîvanên heyî biparêzê û li ser wê jiyanê pêş bixe zilamek ji aliyê fikrî de jî diguherê. Wê bigehejê wê zanebûnê ku li dijî jineke tundî bikaranîn lewaziyê û dervayî xwezayiya mirovan e û binpêkirina ehlaqê mirovahiyeyê. Ji ber wê jî heke civakek xwe bigihejîne vê zanebûnê nû zilam jî pêş bixînê edî tundî ji holê radibe. Bêguman tundî ne tenê ji aliyê fizîkî di heman deme de ji aliyê rihî de jî têkoşîn bê meşandin. Ji aliyê derûnî ve jî tundî divê bê tune kirin. Ji ber wê jî divê têkoşîneke hevbeş û berfireh bê meşandin. Heke civakek bigehêjê vê rastiyê bêguman jiyana netewa demokratik ku em ji xwe re dikin armanc wê pêk were."

 

'ÇARESERIYA PIRSGIRÊKA JIN NETEWA DEMOKRATÎK E' 

 

Karayê bal kişand li ser pergala kapîtalîzmê û netewa demokratîk û bi lêv kir ku kapîtalîzm jinê weke amûr û netewa demokratîk jî wekî pêşeng dibine û wiha domand: "Di pergala Netewa Demokratîk de jinek dikarê bi vîn û zanebûna xwe beşdarî hemû qadên jiyanê bibe û pêşengiyê bike. Lê di pergala desthilatdariya kapîtalîzmê de jin weke amûr derdikevê pêş. Bi awayekî bê îradê bikaranîna wê heye. Rihê wê, derûniya wê nasnakin di nava jiyanê de jî weke çavkanî nedîtin heye. Di jiyana demokratik de jinek bi xweseriya xwe bi taybetmendiya xwe ya jintiyê dikarê rol bilîzê û bibe xwedî erk û berpirsyarî. Lê di kapîtalîzme de em nikarin vê yekê bibinin. 

 

Di kapîtalîzme de jineke dikarê weke kesek rol bilîzê lê bi nasnameya jin nikarê rol bilîzê. Di jiyana demokratik de jinek bi rastiya xwe ya dîrokî tev li jiyantopê dibe. Li gor heqîqet û taybetmendiya xwe tev li jiyanê bibe. Di pergala kapîtalîzme de jî jinek li gor pêvajoya heyî çi jê tê xwestin li gor wê tev li jiyanê dibe. Ji ber wê jî mirov nikarê bêjê di pergala kapîtalîzme de jinek xwedî îradeyê. Ji ber ku pergala kapîtalîzme li ser esasê serdest û bindest hatiyê avakirin. Ji ber vê yekê di pergala kapîtalîzme de mirov nikarê qala azadiyê bike. Jixwe pergal li ser pîvanên serdest û bindest ango hertim yek heza wê heye yek heza wê tune ye û li ser vê esasê ava bû ye. Weke Netewa Demokratîk li dijî vê yekê çareseriya hemû pirsgirêkên ku jin, civak, xweza û zindî dijîn e. 

 

Di Netewa Demokratîk de mirov dikarê van pîvanan bibînê û li ser van pîvanan jiyanê ava bike. Di pergala kapîtalîzme de em nikarin qala wekhevî, azadî û çandeke hevbeş bikin. Ji ber wê jî çareseriya vê yekê pergala Netewa Demokratîk e. Li hemberî pergala kapîtalîzme têkoşîna vê bilind kirin wê pirsgirêkên tên jiyîn bi xwe re çareser bike. Pergala kapîtlîzmê nikarê pirsgirêkên heyî çareser bike. Em jî çareseriya van pirsgirêkan di Netewa Demokratîk de dibînin. Pêwîstê hemû jin, bi xwedî helwest û bi awayekî herî baş tev li jiyanê bibe." 

 

MA / Zeynep Durgut