Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 2002 yılında çalıştırılan çocuklara karşı farkındalığı arttırmak amacıyla 12 Haziran gününü "Dünya Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Günü" olarak ilan etti. Ancak araştırmalara göre dünyada çalıştırılan çocukların sayısı 2020 yılında 160 milyona ulaştı. Nüfusun yüzde 25'ini oluşturan çocukların küçük yaşta çalıştırılması Türkiye'de de farkındalığın olmadığını gözler önüne seriyor. 

 

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, 2024'de çalıştırılan çocuk sayısı 869 bin oldu. Bu sayı 2021’de 520 bin, 2022’de 619 bin, 2023’te 853 bin olarak kaydedildi. Yine İş Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi'nin Şubat ayında yayımladığı Çocuk İşçi Raporu'na göre, 2013-2024 yıllar arasında en az 742 çocuk, iş cinayetinde yaşamını yitirdi. 2024 yılında ise 71 çocuk çalıştırılırken yaşamını yitirdi. 

 

MESEM'LERDE ÇOCUK CİNAYETİ

 

Çocukların geleceğinin ve yaşamlarının en fazla tehdit altında olduğu yerlerin başında 2016 yılında kurulan Mesleki Eğitim Merkezleri (MESEM) geliyor. Alınmayan önlemler ve kötü çalışma koşulları nedeniyle MESEM'lerde 2023 yılında en az 53, 2024 yılında da en az 71 çocuk iş cinayetine kurban gitti. 

 

 

Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim Sen) İzmir 1 No'lu Şube Başkanı Hamdi Çalık ile MESEM'leri ve çalıştırılan çocukları konuştuk. 

 

UCUZ İŞ GÜCÜ 

 

Çocukların çalıştırılmasının hem Türkiye'de hem de uluslararası anlamda suç olduğunu söyleyen Çalık, Milli Eğitim Bakanlığı'nın MESEM'ler ile suça ortak olduğunu söyledi. MESEM'lerin bir eğitim biçimi olmaktan çıktığını kaydeden Çalık, "Çocukları ucuz iş gücü olarak görüyorlar. Aileler de ekonomik sıkıntılardan dolayı çocuklarını bu ucuz iş gücüne teslim etmek zorunda kalıyorlar. Para transferi var. Sermayedarlar MESEM'lerde belli oranda kursiyer kabul ettiklerinde devlet teşvikleri veriliyor. Bazı küçük işletmeler devletten para almak için paravan MESEM'ler kurup bakanlığa bildirerek teşvik primleri aldılar. Dolayısıyla çocukların işçiliği üzerinden kamu bütçesinden sermaye transferi de yapılıyor" dedi. 

 

MESEM KAPATILSIN

 

MESEM'lere yapılan başvuruların günden güne arttığını aktaran Çalık, "Bazı talepleri karşılamayan yerlerde barakalar oluşturularak MESEM sınıfları açıldığını duyuyoruz. Peki neden bu kadar başvuru var? 11'inci ve 12'nci sınıflardaki öğrencilere MESEM'lerde asgari ücretin 3'te 1'i kadar ücret ödeniyor. Yoksulluk o kadar derinleşti ki aileler çocuklarını kontrol edilmeyen riskli iş ortamlarına göndermek zorunda kalıyor. İnsanlar çaresizliğe itilmiş durumda. Küçük yaştan başlayarak, 'Mesleki eğitim yapıyoruz', 'Çocukları geliştiriyoruz' gerekçesi ortaya konuyor. Ancak bu böyle olmuyor. Eğer bu bir eğitim süreci ise patronların insafına terk edilmiş eğitim olmaz. Eğer bir eğitim süreci olacaksa bu bakanlığın denetimi altında olmalı. Ancak böyle olmuyor ve çocuklar patronların insafına bırakıldığı yerlerde hayatlarını kaybediyor. Yaşanan ihlalleri ve ölümleri önlemek için MESEM'leri kapatmak gerekir. Evet mesleki eğitim verilir ama bu şekilde olmaz. Çocukların çalıştıkları bu merkezlerde ciddi önlemler alınmadığı için son yıllar da çok sayıda çocuk hayatını kaybetti" diye belirtti. 

 

ÇOCUKLAR SÖMÜRÜLÜYOR

 

Türkiye'nin çocuk politikasının çocuklara olumsuz yansıdığını kaydeden Çalık, "Devleti yönetenlerin önceliği çocuklar olursa o zaman eğitim ortamını ona göre hazırlar. MESEM bilimsel değil, çocuk bedeninin sömürüsüne dayalı bir uygulama. Bu uygulamaya karşı daha geniş bir mutabakata ihtiyaç var. Durumu ailelere anlatmaya ihtiyaç var. Hem hukuki hem de fiili açıdan mücadele etmek gerekiyor. Çünkü MESEM gerçek anlamda bir eğitim biçimi değil. Çocukların böyle bir ortamdan arınmış, ruh ve bedenen özgürleşmiş bir ortamda yetişmesi için mücadele veriyoruz ve böyle bir ortamda çocuklarda dair günleri kutlamak istiyoruz" diye konuştu. 

 

MA / Uğurcan Boztaş